Upadłość konsumencka – czy zawsze prowadzi do umorzenia zobowiązań?

Wielu konsumentów borykających się z problemami finansowymi zastanawia się nad ogłoszeniem upadłości. Przy decydowaniu się na ogłoszenie upadłości istotnym jest również to, jaki będzie efekt tego postępowania. Czyli w zasadzie odpowiedź na tytułowe pytanie – czy upadłość konsumencka zawsze prowadzi do umorzenia zobowiązań?

Podstawowe informacje na temat upadłości konsumenckiej znajdziecie w naszym poprzednim wpisie. Odpowiedź na tytułowe pytanie – poniżej.

Upadłość konsumencka – możliwe scenariusze

Od momentu ogłoszenia upadłości konsumenckiej na scenę wkracza syndyk, który ma za zadanie przede wszystkim ustalić listę wierzycieli, zbyć ewentualny majątek upadłego, zaproponować sposób podziału między wierzycieli środków uzyskanych w czasie postępowania i w końcu ocenić zachowanie i sytuację upadłego tak, by zaproponować sądowi rozwiązanie odnośnie jego oddłużenia.

W tym zakresie syndyk ma cztery opcje:

umorzenie zobowiązań,
warunkowe umorzenie zobowiązań,
ustalenie planu spłaty,
odmowa ustalenia planu spłaty i umorzenia zobowiązań.

Odmowa ustalenia planu spłaty i umorzenia zobowiązań

Obecnie ogłoszenie upadłości niestety nie daje gwarancji oddłużenia. Może zdarzyć się bowiem tak, że sąd wyda postanowienie o odmowie ustalenia planu spłaty i umorzenia zobowiązań upadłego.

Takie rozstrzygnięcie może zapaść w specyficznych okolicznościach, a mianowicie jeżeli upadły doprowadził do swojej niewypłacalności lub istotnie zwiększył jej stopień w sposób celowy, w szczególności przez trwonienie części składowych majątku oraz celowe nieregulowanie wymagalnych zobowiązań albo jeżeli w okresie dziesięciu lat przed dniem zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości w stosunku do upadłego prowadzono postępowanie upadłościowe, w którym umorzono całość lub część jego zobowiązań.

Odmowa oddłużenia może więc mieć miejsce jeżeli przykładowo – mimo posiadanych zobowiązań, upadły wyzbywał się swojego majątku albo nie spłacał swoich zobowiązań, mimo że miał taką możliwość.

Ponadto takie ryzyko pojawia się również wtedy, gdy już była wcześniej ogłoszona upadłość i doszło do ustalenia planu spłaty albo umorzenia zobowiązań bez ustalania planu spłaty, a od takiego postępowania nie minęło 10 lat.

Niemniej jednak, ustawa daje możliwość oddłużenia nawet w takich wypadkach, w szczególnych okolicznościach. Przepisy mówią o względach słuszności lub humanitarnych.

W praktyce te względy mogą zachodzić, gdy upadły jest w szczególnie trudnej sytuacji, np. w związku ze stanem zdrowia.

Ustalenie planu spłaty

Jeżeli ustalone zostanie, że upadły dysponuje środkami na uiszczanie miesięcznych spłat na rzecz wierzycieli, syndyk zaproponuje plan spłaty.

W planie spłaty określane są dwie kwestie – miesięczna kwota spłaty oraz okres, przez który spłaty będą uiszczane.

Jeżeli chodzi o kwotę spłaty, to w dużym uproszczeniu można wskazać, że jest to różnica między kwotą, który upadły może zarabiać miesięcznie (uwaga – chodzi o możliwości zarobkowe, a nie rzeczywiste zarobki) oraz uzasadnionymi kosztami utrzymania samego upadłego, a jeżeli upadły ma jakieś osoby na utrzymaniu – również kosztami z tym związanymi obciążającymi upadłego.

Podstawowy okres, na jaki ustalony może zostać plan spłaty to 36 miesięcy.

Niemniej jednak jeżeli syndyk stwierdzi, że upadły doprowadził do swojej niewypłacalności lub istotnie zwiększył jej stopień umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa, plan spłaty wierzycieli nie może być ustalony na okres krótszy niż trzydzieści sześć miesięcy ani dłuższy niż osiemdziesiąt cztery miesiące.

W praktyce najczęściej dłuższe okresy spłaty pojawiają się w razie zaciągania zobowiązań w momencie, gdy upadły miał już problemy finansowe (tzw. spirala zadłużenia).

Możliwe jest także ustalenie planu spłaty na okres krótszy, jeżeli wpłaty będą na tyle duże, że pozwolą na znaczną spłatę wierzycieli (co najmniej 50 % zobowiązań objętych planem spłaty wierzycieli).

Po ustaleniu planu spłaty, upadły żegna się z syndykiem i sam już musi pilnować uiszczania wpłat na rzecz wierzycieli.

Po wykonaniu planu spłaty, niespłacone zobowiązania powstałe przed ogłoszeniem upadłości ulegają umorzeniu (z wyjątkami wskazanymi w ustawie).

Umorzenie zobowiązań

Gdy sytuacja finansowa upadłego jest bardzo trudna i jest oczywistym, że nie jest on w stanie dokonywać jakichkolwiek spłat, sąd umarza zobowiązania upadłego bez ustalenia planu spłaty wierzycieli.

Oznacza to, że w zasadzie od razu po zakończeniu działań syndyka następuje pożądany skutek w postaci oddłużenia.

Niemniej jednak jest to rozwiązanie znajdujące zastosowanie w szczególnych sytuacjach – zwłaszcza osób chorych, starszych o niskich dochodach czy osób samotnie wychowujących dzieci, zwłaszcza z niepełnosprawnościami.

Warunkowe umorzenie zobowiązań

Jeżeli okaże się, że ta niezdolność do dokonywania jakichkolwiek spłat w ramach planu spłaty wierzycieli nie ma charakteru trwałego, sąd może zastosować tzw. warunkowe umorzenie zobowiązań.

Warunkowość umorzenia polega na tym, że w terminie pięciu lat od dnia uprawomocnienia się postanowienia o warunkowym umorzeniu zobowiązań upadłego bez ustalenia planu spłaty wierzycieli upadły i każdy z wierzycieli może złożyć wniosek o ustalenie planu spłaty wierzycieli.

Taka tymczasowość niezdolności do spłat może mieć miejsce w razie np. uleczalnej choroby czy czasowej niemożności podjęcia pracy z uwagi np. na opiekę nad małymi dziećmi.

UPADŁOŚĆ KONSUMENCKA – czy zawsze prowadzi do umorzenia zobowiązań?

Na tytułowe pytanie musimy odpowiedzieć – niestety nie. Upadłość konsumencka nie zawsze prowadzi do umorzenia zobowiązań.

Ustawa przewiduje bowiem szczególne przypadki, gdy – mimo ogłoszenia upadłości, nie dojdzie do umorzenia zobowiązań, a więc do upragnionego oddłużenia.

Niemniej jednak są to raczej przypadki wyjątkowe i powinny zostać wyłapane przez prawnika w razie zasięgnięcia porady w tym temacie.

W pozostałych przypadkach oddłużenie, prędzej czy później, będzie miało miejsce.

Jeżeli masz wątpliwości lub pytania – skontaktuj się z nami i umów na spotkanie!

Serdecznie zapraszamy też do zapoznania się z pełnym zakresem usług naszej Kancelarii prawnej – Prawnik upadłość konsumencka Bielsko-Biała